piše: Dunja Savić
Svetlana Savić (1971) je srpska kompozitorka i profesorka na katedri za kompoziciju na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu. Na putu od prvog studentskog rada pod nazivom Sirota, tužna Don Huanova kći, za sopran, bas, ženski hor i elektroniku iz 1992. pa sve do doktorskog umetničkog projekta Soneti: La doucenuit, Looking on Darkness, La vita fugge, za glas, violončelo, klavir i elektroniku koji je zaokružen 2013. godine, moguće je pratiti zanimljiv odnos kompozitorke upravo prema elektronskom mediju. Kako i sama kaže, u trenutku kada se, na trećoj godini studija, zarazila elektronikom, počelo je neprestano putovanje i traganje za novim muzičkim svetovima, a muzičke ideje rađale su se i razvijale nesputano, slobodno i intuitivno. Kao obožavateljka elektronske muzike nisam uspela da odolim pozivu muzike ove autorke, a u poslednje vreme se često okrećem i pisanju o istoj.
Ono što, osim kompoziciono-tehničke složenosti i ezoteričnog zvuka, krasi većinu ovakvih dela Svetlane Savić jesu i tekstualni predlošci, najčešće poezija Jelene Marinkov, Nedeljka Terzića kao i svetskih klasika, poput Šekspira, Bodlera i mnogih drugih. Nudeći mi, kao slušaocu, putovanje kroz galaksiju, delo O vukovima i vozovima za mecosopran, električno violončelo, klavijaturu i elektroniku, bilo je prvo u nizu dela uz pomoć kojih sam (i srećna sam ako nisam jedina!) uspela da sebi približim daleke muzičke svetove za koje sam verovala da postoje i zvuče samo u naučno-fantastičnim filmovima.
Pomenuto muzičko ostvarenje premijerno je izvedeno 2016. godine u Velikoj sali Studentskog kulturnog centra. Pisano je kao porudžbina Ansambla za novu muziku – Gradilište, čiji su članovi izveli delo u sledećem sastavu: Ana Radovanović (mecosopran), Neda Hofman (midi klavijatura) i Srđan Sretenović (električno violončelo). O vukovima i vozovima komponovano je na stihove pomenute pesnikinje Jelene Marinkov i čini ciklus pesama odabranih iz zbirke pod nazivom Vukovi i vozovi. Za ovu priliku, Svetlana Savić odabrala je sledeće pesme iz zbirke: Moja crvena usta, Sutra, Univerzum, Metabolizam, Hala br. 2, Vozar, Osećanje, Solitairei Tajni zvuk. Na neki način, struktura kompozicije O vukovima i vozovima,koja je fundamentalno zasnovana na kontrastu brzo/sporo ili toplo/hladno,reflektuje se na atmosferu u delu, koja pored komičnih i grotesknih momenata slušaoca često smešta u bajkovite predele, ali i u muzičke kutije, zvučnike, radio-prijemnike ili svemirske stanice. Šta to u muzičkom jeziku kompozitorke i u odabiru muzičkih sredstava utiče na ovakav doživljaj dela? Odgovor leži u neopterećujućim i prozračnim muzičkim temama ili pre idejama čiji se profili, karakteri, strukture i teksture formiraju, odnosno razvijaju tokom čitave kompozicije. Tome pomažu stihovi čiji značenjski i muzički potencijal traži redukciju instrumentalnog parta, dok se upravo glas podvrgava najdrastičnijim promenama na polju dinamike i artikulacije. Pored zanimljivih, iskarikiranih pevanih deonica obogaćenih glisandima, kompozitorka bira i deklamaciju, tačnije recitovanje pojedinih segmenata te na taj način ističe prijemčive stihove Marinkovljeve. Pesma Sutra na najslikovitiji način dočarava pomenuti tretman deonice glasa, dok se u pesmi Vozar akcenat stavlja samo na glas (instrumenti su isključeni) koji u rubatu donosi razvojnu melodijsku liniju pretežno zasnovanu na tematskom materijalu prethodnih pesama. Deonice električnog violončela i midi klavijature najčešće razmenjuju tematske materijale sa deonicom glasa ali i međusobno, a osim toga upadljivi su i solistički nastupi violončela (pesma Solitaire). Deonica midi klavijature ima ulogu pratnje koja daje posebnu boju svakoj od pesama upravo zbog korišćenja različitih efekata, na primer zvončića (pesma Osećanje). Kada su posredi pesme Hala br. 2 i Solitaire, u njima autorka aktivira potencijal efekata puštenih sa trake i to vrištanje, zvukove sirena, pucketanje radio-prijemnika čije zvučanje uz muziku pruža osećaj blizine astralnog sveta.
Ako vam se učini da je samo delić ovog teksta uspeo da vam skrene misli, pripremite se za zanimljivo putovanje uz muziku Svetlane Savić čiju ćete skrivenu destinaciju otkriti jedino uz pomoć imaginacije.
jul, 2020.
