Junona

Izuzetno značajna boginja rimske mitologije, Junona, nosi mnoge epitete. Bila je žena vrhovnog boga Jupitera i majka boga rata Marsa. Poštovana je kao boginja koja umnožava narod, pomaže vojsci u ratu i štiti gradove, a bila je i zaštitnica grada Rima. Po njoj je i mesec jun dobio ime. Junona je imala i mnoge atribute, neki od njih su – Virginiensis (zaštitnica devojaka), Pronuba (ona koja vodi mladu za ruku), Domiduca (ona koja vodi nevestu kod mladoženje), Cinixa (ona koja privodi nevestu bračnoj postelji).

Jupiter, Junona i Minerva su imali prednost u odnosu na ostale bogove, a Rimljani su ih nazivali kapitolska trijada. Jupiter je bio svemoćni bog (kao Zevs), Minerva je bila boginja mudrosti (nalik na Atinu), a Junona je bila zaštitnica porodice, braka i boginja porođaja (poistovećivana je sa Herom). Najstariji hram u drevnom Rimu bio je posvećen Jupiteru, ali je sadržao i oltare posvećene Minervi i Junoni.

Junonin kult je u Rim uveo kralj Tit Tacije koji je u čast Junone Lucije podigao žrtvenik na Eskvilinu

Ova boginja najčešće je predstavljana sa skiptrom i munjom u rukama, dok na glavi nosi dijademu, a ponekad se prikazuje i sa štitom i kopljem. Njene svete životinje su paun, zmija i koza, a bela krava, čiji su rogovi neretko pozlaćivani, prinosila joj se kao žrtva. U zavisnosti od epiteta, likovne predstave su se razlikovale, pa je tako kao Lucina (zaštitnica porođaja) predstavljana okružena decom, a kao Regina (žena vladara, kraljica) sa velom na glavi i sa žrtvenom posudom.

Junona je kćerka boga novca Saturna i njegove žene Ops. Pored Junone, imali su Neptuna, Plutona, Jupitera, Cereru i Vestu. Saturn je svu svoju decu progutao, a nakon toga ih je oslobodio Jupiter. On je odveo Junonu na ostrvo Samos, gde je na poseban način odgajana do puberteta, kada je po nju došao Jupiter i oženio je.

Junoni je dodeljen atribut moneta (monere – upozoriti, opomenuti) zahvaljujući njenim svetim guskama koje su gakanjem upozorile rimske vojnike na napad Gala i time spasle Kapitol. Kasnije je započeto kovanje rimskog novca, koji je naziv dobrio upravo prema Junoninom atributu – moneta.

U čast boginje Junone udate žene su slavile praznik Matronalia, za vreme kojeg su dobijale poklone od muževa i rodbine.

Rimljani su verovali da svaki muškarac ima svog ličnog duha čuvara, koji se naziva genije, a svaka žena ima svoju junonu. Zbog ovoga se smatra da je Junonin lik nastao postepenim sažimanjem mnogobrojnih junona u jednu ličnost.

piše: Aleksandra Vujić

februar, 2018.