piše: Nevena Stajković
Najbolje je otiću u Jordan tokom jeseni, zato što je tamo u oktobru, na primer, oko 25 stepeni. Jordan se smatra možda i najliberalnijom zemljom Bliskog Istoka, te ne morate posebnu pažnju posvećivati garderobi, ali se svakako potrudite da izgledate pristojno, jer na taj način poštujete njihovu kulturu. Uvek, uvek, uvek se cenkajte, jer ćete, u suprotnom, platiti bilo koju stvar po trostruko skupljoj ceni. Bakšiš se ostavlja u svakoj prilici, zato što se smatra grešnim onaj ko ne daje onima koji nemaju u prilikama kada on sam ima da se počasti bilo čim. Jordan ponajviše živi od turizma, a u ovom i narednom tekstu videćete šta sve ima da ponudi.
Jordan je zemlja od 10 000 000 stanovnika, od kojih 4 000 000 živi u glavnom gradu, Amanu. Čak 75% zemlje obuhvaćeno je kamenitim pustinjama – hamadama. Nažalost, Jordanci imaju veliki problem sa nestašicom vode – pijeću vodu crpu iz podzemnih izvora ili desalinizacijom Mrvog mora. Upravo zbog ovakvih uslova za život, ljudi se nisu dugo zadržavali na ovoj teritoriji iako postoje dokazi da se na ovom prostoru živelo i pre 7000 godina. Tek od 15. veka, kada je Otomansko carstvo zavladalo beduinskim plemenima na ovom podneblju, postoji kulturni kontinuitet Jordana kakvog ga znamo danas. Za vreme Otomanskog carstva, sagrađena je pruga od Istanbula do Meke, a jedna trasa pruge je prolazila pored Amana, pa je tako on dobio na značaju. Međutim, pojam nacije Jordanaca poznat je tek nakon Prvog svetskog rata jer tada Jordan dobija samostalnost.
Aman – prestonica na sedam brda
Svako ko poseti Aman, mora obići citadelu Džabal al-Kala (Jabal al-Qual’a), tvrđavu koja se nalazi na jednom od sedam džabala (brda) na kojima leži Aman. Tvrđava čuva mnoštvo rimskih ostataka, a najimpozantniji je Herkulesov hram, sagrađen u čast imperatora Marka Aurelija u 2. veku nove ere. U pamćenju svima ostaje ogromna šaka, ostatak Herkulesove statue koja se nekada tu nalazila. Još jedna interesantna građevina na Citadeli je i palata Omajada, bivša crkva koju su Arapi pretvorili u rezidenciju guvernera tokom 8. veka nove ere. Istorijski muzej otkriće vam grnčariju, nakit i statue iz bronzanog doba, a jedinstvena na ovom mestu upravo je dvoglava statua.
U 3. veka pre nove ere kralj Ptolomej II grad Aman nazvao je Filadelfija, što znači bratska ljubav. Današnji naziv grada pojavio se u 13. veku, kada su ga Amonićani nazvali Abat Rabat. S vremenom je reč rabat (glavni grad) nestala, a Abat se pretvorilo u Amon. Nove civilizacije koje su osvajale grad promenile su mu ime u Aman, što je ostalo do danas.
Džeraš – rimski grad
U gradu Džerašu osetićete se kao da ste se vratili u Stari Rim, zato što ćete se naći među najočuvanijim rimskim ostacima van Italije. Da biste ušli u stari grad, morate proći kroz Hadrijanovu kapiju, sagrađenu u čast posete cara Hadrijana 129. godine naše ere. Možete se prošetati kardom – popločanom glavnom ulicom – oivičenom kolonadom, manjim poprečnim ulicama, trgom, agorom (pijacom), Zevsovim hramom, ili hipodromom koji je nekada primao 5000 gledalaca. Tu se mogu naći i ostaci predivnih mozaika koji su se nalazili na podovima triju crkava – posvećenih Svetom Đorđu, Svetom Jovanu i Kozmi i Damjanu. Ili napraviti svoje maslinovo ulje uz pomoć kamena za presovanje koji i dan-danas stoji u prostoriji namenjenoj za pravljenje maslinovog ulja.
Madaba – grad mozaika
Kada je u gradu Karaku došlo do sukoba između muslimanskih beduinskih plemena i hrišćana, par hiljada hrišćana odlazi severnije i naseljava se na nenaseljeno područje koje će kasnije dobiti naziv Madaba. Zato je danas ovo grad sa najvećim procentom hrišćanskog stanovništva u Jordanu. U njemu se mogu videti ostaci crkava Istočnog rimskog carstva pronađeni krajem 19. veka. Crkva posvećena Svetom Đorđu krije mozaik na podu koji predstavlja prvu mapu Palestine i ne postoji nijedan stariji prikaz niti karta koja tako detaljno opisuje tadašnji Jerusalim i njegovu okolinu.
Madabu nazivaju gradom mozaika jer se u njemu nalazila škola za mozaike koja je bila jako cenjena, s obzirom na to da je bila najveća i najpoznatija u regionu Bliskog Istoka. Tako u pomenutoj crkvi Svetog Đorđa nećete naći zidove oslikane ikonama, već mozaike na kojima se nalaze predstave svetaca.
Reka Jordan – mesto krštenja Isusa Hrista
Godine 2015. Unesko je uvrstio mesto Hristovog krštenja na listu svetske kulturne baštine, utoliko što su arheolozi, prateći smernice navedene u Bibliji i tekstovima s početka prvog milenijuma, utvrdili tačno mesto Isusovog krštenja na reci Jordan u Jordanu. Reka Jordan čini prirodnu granicu sa Izraelom i čitava njena dolina je depresija – nalazi se ispod nivoa mora. Zbog toga što Jordanci crpu vodu sa Jordana, reka preti da nestane, a Mrtvo more postaje sve manje zato što mu je Jordan jedina pritoka. Ovo je jedini poljoprivredno razvijen region, a najviše se gaje banane.
Planina Nebo
Iako lepo zvuči, naziv ove planine nema veze sa rečju nebo. Arapi zapravo kažu „Nibo”, a naziv potiče od amonićanskog boga Niba. Veruje se da je sa vrha planine Nibo Mojsije, nakon četrdesetogodišnjeg lutanja po pustinji, predvodeći Jevreje, napokon video Obećanu zemlju. On umire upravo na ovoj planini, a Jevreji nastavljaju do Obećane zemlje prateći Isusa Navina, kao novog vođu. Na mestu gde je Mojsije preminuo nalazi se replika njegovog štapa obmotanog zmijama, delo italijanskog umetnika Đovanija Fantonija.
februar, 2023.
