piše: Nevena Stajković
U februarskom broju govorili smo o severnim predelima države Jordan koji uključuju glavni grad Aman, planinu Nebo, grad mozaika Madabu, reku Jordan i mesto Hristovog krštenja. Ovom prilikom selimo se južnije, te će biti reči o najznačajnijem gradu Nabatejskog carstva – Petri; kupaćemo se u Crvenom i Mrtvom moru i puštati kroz prste neverovatni crveni pesak pustinje Vadi Rum.
Petra – prestonica Nabatejskog carstva
Do 4. veka pre nove ere arapsko pleme Nabatejaca lutalo je kroz pustinje na prostoru Jordana ne mogući da pronađu odgovarajuće mesto da se nastane. Tek tada organizuju državu, odnosno Nabatejsko carstvo. Petra je bila najznačajniji i glavni grad zato što je predstavljala čvorište trgovačkih puteva između juga Arabijskog poluostrva i Palestine na severu, te Iraka (tadašnje Mesopotamije) na istoku. Tu su, dubeći i klešući stene, Nabatejci uspeli da izgrade svoje domove i verske objekte. Na taj način bili su zaštićeni od vremenskih nepogoda i eventualnih neprijateljskih napada. Da bi se ušlo u grad, prolazi se kroz veliki kanjon. Arapi Petru upravo i nazivaju Sik Albarid (Hladan kanjon) jer se tu sunce vrlo teško probija.
Najbolje očuvani objekti u Petri su Al-Khazneh, takozvana Riznica, i e-Deir, odnosno Manastir. Riznica je bila grobnica nabatejskog kralja Areta IV. Nazivaju je riznicom zato što se verovalo da je kralj sahranjen sa velikim blagom, te je objekat pljačkan nekoliko puta. Postojao je još jedan stub na fasadi Riznice, ali je uništen. Na preostalim stubovima prepoznaju se tragovi grčke, rimske i egipatske kulture.
Potrebno je preći više od trista stepenika da bi se došlo do Manastira. Ulazak u ove objekte nije dozvoljen zato što su uklesani u peščane stene koje se krune dodirom. Svake godine se građevine smanjuju za oko 5 mm zbog erozije.
Petra je bila nabatejski grad sve do dolaska Rimljana u 1. veku nove ere. Tada Nabatejci postaju rimski vazali. Petra u narednim vekovima pada u zaborav. Za to što danas imamo prilike da posetimo ovaj neverovatni grad, uvršten među sedam svetskih čuda, možemo biti zahvalni švajcarskom istraživaču Johanu Ludvigu Burhardtu. On je u prvim decenijama 19. veka otkrio Malu i Veliku Petru. Mala Petra predstavlja predgrađe Velike Petre. Njen kanjon dugačak je oko petsto metara. U njoj se mogu pronaći objekti koji su predstavljali bikilinijum i trikilinijum u rimsko doba. U tim prostorijama nalazila su se po dva, odnosno tri ležaja koja su bogatiji Rimljani koristili za uživanje. Prostorije su bile oslikane mozaicima i crtežima.
Vadi Rum – crvenopeščana pustinja
Naziv pustinje nastao je spajanjem reči vadi, što znači dolina, dok se rum verovatno odnosi na Rimljane. Ova pustinja prostire se na 720 km2, do granice sa Saudijskom Arabijom. Nesvakidašnji crveni pesak Vadi Rum pustinje nastaje krunjenjem stena koje su bogate mineralima gvožđa. Te stene oblikovale su reke koje su nekada tekle tim podnebljem, kao i praokean Tetis. Na stenama širom pustinje može se naći oko 42 000 natpisa (molitvi lokalnim bogovima i imena) na aramejskom jeziku. U pustinji se nalazi jedan od najviših vrhova Jordana na 1740 m nadmorske visine. Znamenitost pustinje su sedam stubova mudrosti, odnosno stena sa sedam vrhova.
Mrtvo more – odmaralište od davnina
Zbog velikog saliniteta, koji iznosi oko 30 promila, čovek ne može da potone u Mrtvom moru. Zapravo, teško može i da pliva, zato što mu voda neprekidno izbacuje ekstremitete na površinu. Mrtvo more prima vodu iz reke Jordan, a nema nijednu otoku. To bi značilo da se nivo vode u njemu stalno povećava, međutim, to nije slučaj. Razlog tome su malobrojne padavine i povišene temperature. Tako se nivo vode smanjuje, a salinitet se povećava jer minerali i so ostaju u vodi. Jezero obiluje magnezijum hloridom i kalijum hloridom, koji se koristi za proizvodnju veštačkih đubriva. Na obali jezera ima dosta lekovitog blata.
Akaba – grad na Crvenom moru
Naziv ovog grada znači prepreka. Na teritoriji grada vodile su se vrlo značajne bitke tokom Arapske pobune (1916. godine). Cilj ovog rata bilo je oslobađanje arapskog stanovništva od Osmanskog carstva. Na jednom od trgova nalazi se jarbol visok 136m sa velikom zastavom Arapske pobune. Jarbol je vidljiv iz susednih gradova – egipatske Tebe i izraelskog Elijata. Tu je danas muzej, a nekada kuća Huseina bin Alija, koji je bio jedna od najznačajnijih ličnosti ovog rata. On je predstavljao sponu između Britanaca, koji su pomagali pobunu, i arapskog naroda. Umesto kraljevskog prestola koji mu je obećan nakon pobune, Husein bin Ali dobio je velelepnu džamiju koja se nalazi u centru grada.
Crveno more bogato je koralnim grebenima i koralima po čijoj boji je i dobilo ime. Temperatura vode ne spušta se ispod 22 stepena celzijusovih, tako da je prijatno za kupanje tokom cele godine. U Akabu dolazi veliki broj turista na letovanje, a tome doprinosi i činjenica da se nalazi u bescarinskoj zoni, te ima znatno povoljnije cene nego ostali jordanski gradovi.
mart, 2023.
