Ovog proleća u Narodnom muzeju u Beogradu imaćete prilike da se upoznate sa delima umetnika italijanskog baroka koji su stvarali tokom 17. veka okupljeni oko čuvenog umetnika Đovanija Lorenca Berninija. Pedeset pet dela prikazanih na izložbi pripadaju kolekciji palate Kiđi, takozvanom muzeju baroka, koja se nalazi u mestu Ariča u blizini Rima. Ovo barokno zdanje, koje danas ima ulogu muzeja, pripadalo je plemićkoj porodici Kiđi, poreklom iz Sijene, koja je slavu, moć i bogatstvo stekla u doba renesanse baveći se bankarstvom, dok će sedamnaestovekovni potomci ostati poznatiji po svom delovanju u okviru rimokatoličke crkve. Upravo je u 17. veku palata rekonstruisana u baroknom stilu za čiji današnji izgled možemo zahvaliti Berniniju i njegovom učeniku Karlu Fontanu.
Upoznajte Ariču
Prvo na šta ćete naići prilikom ulaska u salu je serija bakroreza koji nam prenose izgled ovog mesta u 17. veku. U pitanju su vedute grada i prikazi značajnih građevina čiji su autori Bernini i Đovani Batista Faldo. Tu se nalazi i moj favorit broj 3 – dva pozlaćena anđela u prepletu vrpci i draperija koji predstavljaju ukras za „kočiju od crnog somota” (kako to dobro zvuči!) Moj predlog je da razgledanje nastavite u smeru suprotnom od kazaljke na satu, tj. krenuvši na vašu desnu stranu. Nakon što ste dobili ideju kako je barokna Ariča mogla izgledati…
…upoznajte porodicu Kiđi
U ovom delu izložbe nalazi se nekoliko portreta članova porodice Kiđi, od kojih je svakako najpoznatiji kardinal Flavio Kiđi, ovog puta u društvu svoje četiri rođake. Uz portrete videćete i delove liturgijske tkanine, urađene po Berninijevoj zamisli, čija tekstura predstavlja grb porodice, kao i deo zidne dekoracije sa hrastovim lišćem. U uglu vas čeka jedna neobična lampa koju je 1885. godine umetnik Alesandro Neli uradio po Berninijevim, dva veka starijim, nacrtima.
Istorijske i mitološke teme…
…su sledeća celina, a u okviru nje ćete se upoznati i sa radom francuskih i flamanskih umetnika koji su u ovom periodu stvarali u Rimu, pod uticajem italijanske škole baroka. Slika Leto Maria de Fjorija svojom veličinom i raskoši verovatno ostavlja najjači utisak na izložbi, no, moj favorit broj 2 je slika Orfej i Euridika napuštaju podzemlje, Đuzepea Čezarija. Mislim da nikada nisam videla skladnije naslikan par vladara podzemlja nego što su to Had i Persefona, glavni sporedni junaci ove slike.
Man’s cave
Daću sebi slobodu da narednu celinu nazovem „muškom jazbinom” s obzirom na to da vas ovde očekuju scene rata, lova i herojske slave, a ovaj niz se završava slikom rimskog boga Bahusa sa čašom vina u ruci. Zvanično tumačenje autora izložbe je da su u pitanju prikazi pejzaža, koji zaista jesu tema svake od ovih slika. Ipak, proverite i sami da li biste se složili sa mnom da je suština ipak u krvi, pobedama i porocima, jednom rečju – tradicionalno muškim zanimacijama.
Woman’s cave
Ne doslovno, ali u nastavku izložbe slede biblijske teme među kojima se nalazi i moj apsolutni favorit broj 1, slika Građevine u ruševinama sa scenom veštičarenja, čiji je autor neko od umetnika iz kruga Monsua Deziderija. Ako ni zbog čega drugog, izložbu vredi posetiti zbog ove izuzetno zanimljive žanr-scene koja se odvija među ruševinama nečega što podseća na antičko svetilište. Naslov slike govori da je u pitanju veštičarenje, meni se čini da je precizniji termin egzorcizam, a na mračnu istoriju veštica svakako aludira ambijent u kojem se događaj odvija: po podu su ispisani „magijski simboli” (alhemijski znaci), oko osobe nad kojom se „veštičari” poređane su sveće u pravilnim razmacima, tu je i jedan nož vrhom sečiva zaboden u tlo, a ne možemo zanemariti ni često ponovljen motiv zmije. Čak i da ništa od pomenutih predmeta ne prepoznamo kao tipične magijske simbole, sama atmosfera slike sa tamnim, crvenkastim tonovima i prigušenom svetlošću, govori da se nalazimo u unutrašnjosti veštičjeg kotla, ili Pakla, u kojem se nešto opasno kuva (možda naša duša?) Za skeptike koji ni nakon ove slike neće poverovati u magiju sledi mnogo racionalniji dokaz ovozemaljske kazne koja sustiže nevernike – slika Scena kuge Matije Pretija na kojoj je predstavljena morbidna atmosfera izumiruće zajednice zaražene ovom opakom bolešću.
Ka nebeskim visinama
Nakon što ste preispitali svoje vladanje i obećali sebi da ćete od ponedeljka biti bolja osoba, vreme je da se uzdignete do nebeskih visina kojima na svu sreću italijanski barok obiluje. Ovde ćete videti Studiju za lažnu kupolu u perspektivi Andree Poca i dobro pogledajte kako ovakva studija izgleda umanjena, spuštena u visinu vašeg pogleda i položena vertikalno. Majstori italijanskog baroka toliko su se izveštili u slikanju ovakvih iluzija da istu lažnu kupolu, u prostoru u kojem je zamišljena da se nađe, moguće da ne biste ni prepoznali kao lažnu. Uz iluziju kupole tu su i apoteoze anđela, svetitelja, ali i običnih smrtnika koji se, svako po svojoj zasluzi, uzdižu u nebesa. Osim Svetog Ive i Svetog Josifa, među oblake ćete ispratiti i dve porodice – Patrici i Borgeze, u okviru nacrta za scene koje će se naći na tavanicama njihovih rezidencija.
Izložba Berninijeva škola i rimski barok je otvorena do 26. maja, te ne propustite da je posetite.
piše: MoonQueen
