piše: Aleksandra Radibratović
Kraljevica, zaječarska zelena oaza, pruža zaklon od gradske vreve, ujedno negujući sećanje na bogatu i turbulentnu istoriju grada. Jedan od najizrazitijih podsetnika na slavnu prošlost grada Zaječara i okoline jeste Spomenik streljanim radikalima, rad zagrebačkog vajara Antuna Augustinčića (1900–1979). Spomenik veliča učesnike Timočke bune, koja je buknula 1883. godine, nakon što je Vlada kralja Milana Obrenovića zahtevala razoružavanje naroda. Monumentalna spomenička kompozicija, do čije je realizacije došlo u julu 1940. godine, zamišljena je u vidu figure snažnog muškarca, visine četiri metra, dok se u pozadini nalazi polukružni mermerni zid na kome su uklesana imena streljanih učesnika bune. Ideja autora bila je da prikaže neustrašivog čoveka okovanih nogu koji rukama razdrljuje svoju košulju, u trenutku kada treba da strada zbog svojih uverenja.
Povodom otkrivanja spomenika novembra 1940. godine upriličena je velika svečanost, uz prisustvo brojnih istaknutih zvanica, među kojima je bio i tadašnji predsednik Vlade Dragiša Cvetković, a o značaju samog događaja svedoče i detaljni napisi u periodici tog doba.
I bez poznavanja istorijskih prilika koje su iznedrile spomenik u obliku u kom jeste, ne izostaje upečatljiv utisak na posmatrača, čineći ga univerzalnim i lako prepoznatljivim simbolom borbe protiv ugnjetavanja.
april, 2021.
