piše: Nevena Stajković
Grad Solun osnovao je kralj Kasandar 315. godine pre naše ere. Ime je dobio po Tesaloniki, Kasandrovoj supruzi, koja je ujedno bila kćerka Filipa II Makedonskog i sestra Aleksandra Makedonskog. Filip je svojoj kćerki dao ime Tesalonika u čast izvojevane pobede, te bukvalan prevod njenog imena glasi pobeda nad Tesalijcima. Grad je bio važan centar u antičkom, rimskom, vizantijskom i osmanskom periodu, a i danas je solunska luka od nemerljivog privrednog značaja za ovaj deo Evrope.
Bela kula
Na mestu Bele kule, simbola grada Soluna, ranije se nalazila starija kula, iz vizantijskog perioda. Bela kula kakvu danas znamo nastaje u 15. veku, kada je Solun pao pod osmanlijsku vlast, 1430. godine. Građevina je tokom vremena menjala ime, pa se u 16. veku zvala Lavlja kula, u 18. kula Kalamarija, dok u 19. veku menja dva naziva – u zavisnosti od namene. U vreme kada je tu bio stacioniran garnizon janjičara, nosila je naziv Kula janjičara; a kada je pretvorena u zatvor i gubilište, zvala se Krvava kula. Sultan Abdul Hamid II 1883. godine naredio je da se kula prefarba u belo kako više ne bi bila povezivana sa svirepim pogubljenjima. To je učinio osuđenik Nejtan Giledi i tako zaslužio slobodu. Kula se nalazi na šetalištu pored mora, a tragovi bele boje i te kako su vidljivi i danas.
Građevina je visoka 33.90m i sagrađena je od kamena, gipsa i opeke. Izgleda kao da je sačinjena od dva cilindra – spoljašnjeg i unutrašnjeg. Unutrašnji cilindar upravo predstavlja šesti sprat kule i sa njega se pruža divan pogled na beličastu panoramu grada i planinu Olimp. U unutrašnjosti kule možete da pogledate stalnu izložbu o Solunu – od njegovog osnivanja do danas. Izložba je posve moderna jer su se kreatori koristili slikama, artefaktima, ali i video i audio sadržajima.
Galerijev luk i Rotonda
Ova dva spomenika kulture nastala su u ranom 4. veku naše ere i njihovu izgradnju naručio je rimski car Galerije. Bila su spojena sa njegovom solunskom palatom od koje su danas ostali tragovi. Luk je sagrađen u slavu Galerijeve pobede nad Persijancima u bici kod Satale 298. godine, a tom prilikom je osvojen i njihov glavni grad Ktesifon. Prvobitno je bilo osam stubova, a do danas su ostala tri. Interesantni su skulpturalni reljefi koji se i danas mogu videti na stubovima, a koji detaljno oslikavaju bitku kod Satale. Možda i suviše detaljno, jer je na jednom delu reljefa bila prikazana Galerijeva i Narzesova borba prsa u prsa do koje nikada nije došlo.
Rotonda je masivna kružna građevina nastala 306. godine i mislilo se da Galerije planira da to bude njegov mauzolej. Car umire 311. godine i biva sahranjen u Feliks Romulijani, današnjem Gamzigradu, te Rotonda neko vreme ostaje prazna; sve dok car Teodosije I nije odlučio da je pretvori u hrišćansku crkvu krajem istog veka. Bila je ukrašena vrlo kvalitetnim i lepim mozaicima kojih je danas ostalo vrlo malo zato što je tokom turske vladavine pretvorena u džamiju. Dodati minaret je i danas sačuvan, a Rotonda je nakon Balkanskih ratova ponovo postala hrišćanska crkva. Ovo je najstarija solunska crkva i svakako najstariji sačuvani primer crkve iz ranog hrišćanskog perioda.
Ano Poli
Unutar gradskih zidina nalazi se Ano Poli, gornji ili stari grad Soluna, koji možemo nazvati i boemskom četvrti. Njime dominira tvrđava iz vizantijskog i otomanskog doba koja nosi naziv Eptapirgion, što znači Tvrđava od sedam kula iako ih zapravo ima deset. U otomansko doba tvrđava je služila kao sedište komandanta garnizona, a zatim je pretvorena u zatvor koji se tu nalazio sve do 1989. godine. Šetnja Ano Polijem je jako prijatna zato što ga odlikuju kaldrmisane ulice, kuće u tradicionalnom grčkom i orijentalnom stilu i stari trgovi koje, srećom, nije zahvatio veliki požar iz 1917. godine.
jul, 2024.
