Pre pedeset godina čovek je sleteo na površinu Meseca i otisak te prve astronautske čizme postao je simbol dostignuća o kojem su naši preci vekovima unazad razmišljali, pisali i maštali. Nebeska tela i nepregledna prostranstva po kojima su ona rasuta okupirala su maštu drevnih filozofa, naučnika, pisaca i umetnika, a, počevši da upoznaje i osvaja deliće tog prostranstva, čovek modernog doba dobio je nepresušni izvor inspiracije, ambicija i strahova. I dok Mesec predstavlja arhetipski simbol žene u gotovo svim religijama starog i novog sveta, raketa i osvajanje svemira uglavnom se poistovećuju sa muškim principom. No, savremeno doba i pop art umetnica Silvija Fleri preispituju granice ovakve podele. Njena svetlucava ružičasta raketa nazvana Prvi svemirski brod na Veneri nastala je 2018. godine, a ovog proleća je izložena u Gran paleu u Parizu u okviru izložbe Mesec (La Lune) gde je posetioce naterala da se zapitaju da li se pred njima nalazi stilizovano svemirsko prevozno sredstvo ili predimenzionirani deo ženskog toaletnog pribora?
„Raketa postaje objekat želje, nosilac nove nade za čovečanstvo u kojem žene imaju podjednak pristup i prava na učestvovanje i progres”, objašnjava autorka skulpture.
Raketa je jedan od omiljenih, često upotrebljavanih i lako prepoznatljivih motiva Silvije Fleri. Već tokom devedesetih godina nastale su njene prve rakete, sačinjene od različitih materijala, čiji su oblici i boje s vremenom varirali. One sačinjene od svetlucavih platna ponele su naziv Mekane rakete, čime je autorka tradicionalno muškom motivu oduzela njegovu čvrstinu. Rakete napravljene od metala pak dobijaju nežne pastelne „boje karmina”, a neretko su njihove površine prekrivene i sitnim šljokicama, što je slučaj i sa pink raketom koju smo odabrali za septembarsku skulpturu meseca. Za razliku od prvih metalnih raketa, nastalih devedesetih godina, one novijeg datuma pokazuju izvesne izmene u dizajnu postolja – tri nožice na kojima raketa stoji postaju zaobljenije, stilizovanije i elegantnije, te se predmet još više udaljava od svoje prvobitne, funkcionalne uloge, i približava objektu čiste estetizacije i fetišizacije. Kolorit i oblik Silvijinih raketa i dalje nesumnjivo podsećaju na ženski aksesoar (mene lično najviše na Mejbilin maskare) što, imajući u vidu autorkinu potrebu za brisanjem granica polnosti, ne treba smatrati slučajnošću.
No, ukucate li na nekom od internet pretraživača reči First Spaceship on Venus, velike su šanse da nećete odmah naići na ovu skulpturu već na istoimeni istočnonemačko–poljski film snimljen 1960. godine čija se radnja zasniva na romanu Astronauti poljskog pisca naučne fantastike Stanislava Lema. Globalni nuklearni rat, izumrle civilizacije i komunikacija sa naprednijim kulturama teme su koje prate i ovaj, kao i mnoge druge naučnofantastične filmove, a filmsko nasleđe uticalo je i na izbor imena Silvijinih dela. Umetnica je nekoliko puta svoje svemirske brodove na Veneri učinila multimedijalnim tako što su one ispuštale „zvuk koji prati sletanje svemirskog broda u filmovima B kategorije”. A jednom prilikom se iz njenih raketa mogao čuti i glas koji ponavlja reč „egoist” čije značenje verovatno znate, a koja je istovremeno i ime čuvenog muškog parfema modne kuće Šanel.
Bez obzira da li se slažete sa umetničinom potrebom da estetizacijom raketa svemirsku trku učini bliskijom ženskom polu i obriše granice polne ekskluzivnosti po pitanju astronautike, posmatrajući ovu ružičastu raketu, verujem da ćete se i sami zapitati da li će prvi svemirski brod na Veneri sleteti pod komandom ženske ruke, a otisak čizme na površini ove planete biti veličine 37?
Silvija Fleri je savremena švajcarska pop art umetnica. U svom radu bavi se fenomenima potrošačke kulture i novog doba (new age) kao i simbolima i granicama polnosti i fetišizacije pojedinih predmeta u okviru muškog i ženskog principa. Bavi se instalacijama, skulpturom i multimedijalnim umetnostima, a autorka je i nekoliko knjiga: Umetnost preživljavanja, Prvi svemirski brod na Veneri i druga vozila, Parket #58.
piše: MoonQueen
