piše: Tisa Milić
Dar je turska serija nastala u produkciji Netfliksa 2019–2020, a sastavljena je od tri sezone, dok je epizode režiralo sedam različitih turskih istaknutijih reditelja nove generacije. Priča govori o putu ženske inicijacije, kroz niz avantura i simbola, i prožeta je istorijom turske kulture i naroda, a oslanja se na arhetipski model puta junaka, samo što je postavljena iz ženske perspektive, perspektive glavne junakinje, Atije.
Atija odrasta u svetu moderne tehnologije, slikarka je i ne zanimaju je tradicionalni porodični obrasci. Sve se menja jednog dana otkrićem u Gibeklitepeu, nalazištu starijem od Stounhendža. Arheolog Ehran otkriva mistični odnos između Atije i tog mesta. Atija zatim odlučuje da istraži sopstvenu prošlost u hramu, putem simbola spirale koji je često crtala od svog detinjstva naovamo, a koji odgovara simbolima nađenim na arheološkom lokalitetu. Kreće u avanturu koja će preispitivati sve veze prošlosti, budućnosti, opipljivog i spiritualnog sveta.
U vidu vodiča, na Atijinom putu nalazi se njena baka za koju se veruje da je imala kontakte sa oniričkim. Ali se isto tako otkriva i da je njeno ponašanje dosta koštalo celu porodicu, te da njena porodica krije mnoge velovite tajne. Iako na prvu loptu zvuči kao zaplet klasične sapunice, odnosno turske telenovele, Dar je vešto upakovan scenario u modernizovanu priču o putu inicijacije žene koja je rođena na teritoriji na kojoj je pre nje proliveno mnogo krvi, suza i znoja, a prelazak iz doba devojaštva u majčinstvo predstavlja pandan borbi u nekom svetskom ratu.
Atmosferu melanholije dočaravaju hladni tonovi, a DP odsek je u stvaranju celog serijala imao značajnu ulogu, tako da pojedini kadrovi izuzeti kao zasebna celina imaju svoj umetnički kvalitet. Priča o Atiji korespondira sa nesvesnim i kolektivnim nesvesnim, arhetipskim, što se kroz čitav serijal primećuje, ali pred kraj i eksplicitno naglašava. Atija mora da se suoči sa stvarnim svetom, stupi u dodir sa samom sobom, sa centrom stvaranja, da se suoči sa porodičnim tragedijama, smrću i prihvati rizik neizvesnosti koji nosi stupanje na jedan sledeći životni nivo. Sve ove silne promene se ogledaju kroz glumu odlične mlade turske glumice Baren Sat, poznate po ulogama u psihološkim trilerima, misterijama i naučnoj fantastici.
Dar je priča o nasleđu predaka koja na subverzivan način preispituje čuveni mit o epigenezi, verodostojnosti pretpostavnke da se traumatski događaji nasleđuju po ženskoj liniji, odnosno da darovi, poput vidovitosti ili jedne vrste duhovne širine, idu ruku pod ruku sa potisnutim nerazrešenim konfliktima unutar kolektivnog nesvesnog (po mišljenju nekih, utisnutim u genetski kod), te da će samo dovoljno jaka junakinja biti spremna da raščlani prokletstvo od blagodeti i vrati puno poverenje u nepredvidive sile stvaranja.
Prožeta snažnim simbolizmom, a ipak ne mešajući suviše granice dva sveta, onog koji vidi publika i onog koji se odvija u unutrašnjim svetovima junakinja, Dar nepretenciozno ispreda priču o arheologiji ženske psihe koja, uprkos svim transformacijama kroz koje prolazi, ostaje duboko spiritualna, stvaralačka i snažna.
februar, 2022.
