Nakon što je bila prikazana novosadskoj publici u Galeriji Matice srpske, izlozba Đura Jakšić. Između mita i stvarnosti autorke dr Snežane Mišić gostuje i u Narodnom muzeju u Beogradu. Autorka je izložbu podelila na nekoliko celina, osvrnuvši se na slikarevo portretno, religiozno i istorijsko slikarstvo, a ljubitelji Đurinog dela, kao i đaci i studenti koji o njemu uče, imaju prilike i da hronološki sagledaju neobičnu liniju njegovog života. Slikar i pesnik, često nazivan prokletim umetnikom, Đura Jakšić jedna je od onih ličnosti o kojima se na prvi pogled puno piše, govori i zna. Ipak, testirajte svoje poznavanje pesnikovog slikarskog opusa na izložbi koja nam nudi drugačije uvide u njegovo stvaralaštvo.
Ulaskom u prostoriju susrešćete se najpre sa Devojkom sa lautom, slikom koja bi mogla da predstavlja aluziju na slikarevo pesništvo, ali i umetničku dušu uopšte. Stoga nije čudno što ćete odmah do nje ugledati i Autoportret i Devojku raspuštene kose koja je verovatno dobila crte lica njegove supruge Hristine. Skoro svaku od slika prate i prigodni Đurini stihovi, pa ćete se možda prisetiti školskih dana kada smo morali da ih učimo napamet, ili ćete neke od njih prvi put videti i zavoletu tu, na licu mesta.
Podsetivši se na bogati umetnički opus ovog slikara i pesnika, dalje vas očekuju portreti, mahom pripadnika građanske klase, učitelja, sveštenika, trgovaca, zanatlija, oficira i njihovih supruga, svih onih slučajnih ili namernih poznanika koje je Đura sretao u gradovima i selima u kojima je živeo i koja je uglavnom bio prinuđen da napušta večno lutajući u potrazi za zaposelenjem i domom. Tradiciji građanskog protreta polovinom 19. veka pridružuje se i jedan mali fenomen – portretisanje dece, koje ranije nije bilo praksa, ali tokom 19. veka postaje sve učestalije. U mnogim stvarima prvi među svojim savremenicima, Đura je i prilikom slikanja dece uspeo da šokira svoju publiku – među ovim ljupkim dečjim portretima videćete i jedno Mrtvo dete na odru.
Izložba se nastavlja religioznim slikama, predstavama različitih svetitelja i ilustracijama biblijskih priča, ali ono što je meni bilo najzanimljivije je projekcija ikonostasa crkve Svetog Prokopija u Srpskoj Crnji – prve velike porudžbine koju je Đura dobio vrativši se u Srbiju kao mlad, školovan slikar. Za samo godinu dana uradio je sedamnaest ikona za ikonostas ove crkve, a slajd projekcija nam omogućava da o svakoj od njih saznamo više, te da je izdvojimo, uveličamo i proučavamo do detalja. Svakako, utisak koji ostavljaju slajdovi ne može biti isti onom koji bi nam pružio pravi ikonostas u prostoru za koji je rađen, ali ovo je prilika da izbliza pogledate i one ikone koje se nalaze u najvišim zonama i koje su prosečnom ljudskom oku mahom nedostupne.
Treći deo izložbe predstavlja istorijsko slikarstvo koje sadrži dve podvrste – portrete istorijskih ličnosti, slavnih junaka i vladara srpskog srednjeg veka, aktera epskog pesništva na čijim je stihovima odrastala Jakšićeva generacija i na osnovu kojih su skovani ideali o borbi, oslobođenju i ponovnom uspostavljanju srpske države. Car Lazar, Car Dušan, Strahinjić Ban i Kraljević Marko prethode događajima novije, slikaru savremene, istorije koja je te snove često plaćala krvlju. Baš kao što među prvima Đura predstavlja mrtvo dete na odru, tako debituje i u prikazu realističnih slika mrtvih vladara – Smrću Karađorđa i Knezom Mihailom na odru. Tu je i nekoliko slika koje za temu imaju ustanak Crnogoraca, kao i one najpoznatije, znaci podrške dinastiji Obrenovića – Bakljada kroz Stambol kapiju i Takovski ustanak.
Od svih slika prikazanih na izložbi moju pažnju je najviše privukla jedna koja mi je do sada bila potpuno nepoznata – Nevesta Baje Pivljanina, oslikana na drvenoj slikarskoj paleti koja se danas čuva u privatnom vlasništvu. Obratite pažnju na ovu kompoziciju i stihove koji je prate.
Iako nekolicinu Jakšićevih slika svi dobro pamtimo još iz školskih čitanki gde su uglavnom ilustrovale pesme srpskih romantičara, izložba nam nudi priliku da se upoznamo i sa delima koja nemamo prilike često da vidimo. Najveći broj izloženih dela pripada kolekcijama Galerije Matice srpske u Novom Sadu i Narodnog muzeja u Beogradu, ali tu su i ona pozajmljena iz Muzeja Jugoslavije, Muzeja grada Beograda, Zrenjanina, Kragujevca, Cetinja, zatim Skupštine grada Beograda i manastira Grgeteg i Vraćevšnica.
Izložbu prati i veliki broj radionica za decu i odrasle na kojima možete uživati i učiti o slikarstvu, poeziji, liku i delu Đure Jakšića tokom toplih letnjih dana, stoga ne propustite da je posetite. Za beogradsku publiku otvorena je do 15. septembra.
piše: MoonQueen
