Afrodita Germana

Imala je trinaest, kada je prvi put upoznala tog mnogo starijeg stranca kojem je njen otac iznajmio sobu. Uskoro, soba je postala atelje, prepun boja, četkica, neobičnih rekvizita i jakih mirisa, a ona, preko noći, njegov model. Kao što to obično biva, od modela do ljubavnice kratak je put u slikarskom ateljeu. Dvanaest godina kasnije, kada je njoj bilo dvadeset pet, a njemu pedeset osam, venčali su se u Budimpešti, njenom rodnom gradu. Brak je trajao četrdeset godina, a njena lepota traje i danas. Za nju se govorilo da je najlepša žena svog doba, nazivali su je Afroditom Germana, a mi je danas znamo kao Muni Jovanović, suprugu slikara Paje Jovanovića.

O Paji Jovanoviću puno je pisano. O njegovoj lepšoj polovini, dugogodišnjem modelu, podršci i životnom saputniku, supruzi Hermini (Dauber) Jovanović Muni, malo manje. Srećom, ovog leta imaćete priliku da se upoznate sa životom i likom ove žene na izložbi Muni. Umetnička inspiracija slikara Paje Jovanovića otvorenoj u legatu ovog umetnika od 16. juna do 16. septembra. Prostor u kojem su inače izložene slike i lični predmeti Paje Jovanovića sada je ugostio izložbu mlade  istoričarke umetnosti, Isidore Savić, i mnogobrojna dela iz zbirke Muzeja grada Beograda na kojima je prikazan lik modela, supruge i lepotice Muni.

U pet prostorija legata čeka vas četrdesetak slika i crteža na kojima je umetnikova supruga predstavljena na različite načine. Tri velike teme se odvajaju u okviru celine; to su prikazi Muni kao dame iz visokog društva, na kojima vidimo svu eleganciju, svedenost i suptilnu erotizaciju evropskog građanskog ukusa s kraja 19. i početka 20. veka, zatim alegorijske i mitološke teme na kojima je Muni pozirala kao Dijana, Afrodita i svoj lik pozajmila boginjama u okviru većih mitoloških predstava, poput Parisovog suda. Treću celinu čine aktovi, tema od koje je mladi Paja Jovanović dugo godina bežao jer su mu časovi večernjeg akta na akademiji ostali u ružnom sećanju zbog loše higijene tamošnjih modela. Akt ulazi na velika vrata u Jovanovićevo stvaralaštvo zajedno sa njegovom mladom suprugom, a intiman odnos, koji se neminovno razvija između slikara i modela i u ovom slucaju završen je ljubavlju, ali i brakom.

Obratite posebnu pažnju na akt nazvan Zemlja žedna kiše, u kojem se slikarstvo Paje Jovanovića približava duhu simbolizma. Poistovećivanje žene i prirode, dva iskonska simbola plodnosti, života i blagostanja, ponovo se sjedinjuju na velikom platnu našeg umetnika koji na veoma suptilan način početkom 20. veka salonskoj publici buržoaskog društva prepričava najstariji mit, priču o postanku sveta. Jer svet je nastao odvajanjem Zemlje od Neba i njihovim ponovnim spajanjem kroz kišu, kojom je Uran oplodio svoju ljubav, Geu.

Legat Paje Jovanovića za posetioce je otvoren četvrtkom od 10 do 18 h, subotom od 12 do 20 h i nedeljom od 10 do 14 h pa posetu planirajte u nekom od ovih termina.

Skloni romantizaciji istorijskih ličnosti i događaja, čitajući o odnosima umetnika i njihovih muza u njih često učitavamo sadržaje koji su mnogo bliži modernoj kinematografiji nego realnosti. Iako je očigledno da je Muni bila i ljubavnica, i supruga i velika ljubav Paje Jovanovića, ne treba zaboraviti da je pre svega toga ona prvenstveno bila njegov model. Posao modela, osim što je nosio određenu vrstu socijalnog žiga, bio je i ostao fizički težak i naporan posao koji je uspešno obavljao ne tako veliki broj žena koliko bismo isprva pomislili. Najpoznatije od njih postale su ikone istorije umetnosti, poznate u celom svetu, a jedno od mesta u tom panteonu muza zauzima I „naša” Muni Jovanović.

Obratite pažnju i na crteže koji su na ovoj izložbi premijerno prikazani. Oni su početne i najintimnije slikareve skice, začeci velikih dela, najlepših aktova i portreta po kojima pamtimo i predstavljamo i Jovanovićevo stvaralaštvo i Munin lik. Prepoznaćete glavu žene uhvaćenu u olovci, koja vas nekoliko prostorija dalje čeka u istoj pozi, ali oslikana uljem na platnu, kao deo jednog od najizazovnijih aktova srpske umetnosti. Istražujte prostor i slike, pronađite portret na kojem je Muni prikazana u salonu čiji ćete nameštaj videti u jednoj od prostorija legata, pratite razvoj stila, mode, garderobe i frizure, sazrevanje Muninog lica i tela, promenu tema u okviru kojih je suprug prikazuje, i zabavite se istražujući tih nekoliko decenija slikanja iste žene na desetine različitih načina.

piše: MoonQueen